Xuất thân và thời thơ ấu

Isaac Manuel Francisco Albéniz sinh vào ngày 29 tháng 5 năm 1860 ở Camprodon, Catalunya, Gerona, phía đông nam của Tây Ban Nha. Từ nhỏ cậu bé đã nổi tiếng là thần đồng piano. Albéniz lần đầu tiên biểu diễn tại Barcelona khi mới 4 tuổi. Hai năm sau, cậuu được mẹ mình đưa đến Paris để học với Antoine François Marmontel, vị giáo sư nổi tiếng của Nhạc viện Paris, trong vòng 9 tháng. Dù đã rất cố gắng, Albéniz đã không được nhận vào nhạc viện. Lý do thì là một trong hai ý kiến sauː

• Khi đó, Albéniz quá nhỏ.
• Albéniz đã làm vỡ cửa sổ khi chơi bóng nên dù đỗ cũng không được nhận vào.

Albéniz đành trở về Tây Ban Nha. Sau khi trở về quê nhà, cậu đã cho xuất bản tác phẩm đầu tiên, Marcha Militar.

Vào năm 1868, gia đình Albéniz chuyển đến sống tại thành phố Madrid. Tại đó, cậu bé Albéniz học nhạc tại Trường Âm nhạc và Thơ ca quốc gia, nay là Nhạc viện Hoàng gia Madrid. Tài năng xuất chúng của cậu bé này được người Tây Ban Nha xem là chuyện lạ. Người ta đã không khỏi không so sánh cậu với Wolfgang Amadeus Mozart. Tuy thế, không lâu sau, cậu cảm thấy thiếu kiên nhẫn trong chuyện học hành. Chán nản và nổi loạn, Albéniz đã có hành động bột phát hơn cái tuổi của cậuː bỏ nhà ra đi. Có một câu chuyện cho rằng Albéniz đã mạo hiểm đi tàu sẽ cho ta câu trthuyền vé lậu đến Argentina khi mới chỉ có 12 tuổi. Tại đó, Albéniz chơi nhạc trong các quán cà phê cho đến khi đủ khả năng để tổ chức các buổi hòa nhạc lớn, đem cho cậu một món tiền lớn để cậu tiếp tục cuộc hành trình đến Cuba, Puerto Rico và Hoa Kỳ. Theo một số nhà nghiên cứu như Gilbert Chase và một số người khác, Albéniz đã phải làm việc ở bến cảng khi đặt chân đến New York, đồng thời chơi piano tại một số quán gần khu cảng. Cậu đã thu hút công chúng bằng cách đứng quay lưng lại và chơi piano bằng mu bàn tay. Với màn biểu diễn ấn tượng này, cậuu lại có một món hời lớn, đủ cho cậu đến San Francisco và trở về châu Âu.

Thực tế là Albéniz biểu diễn lần đầu tiên tại châu Mỹ vào năm 1875, khi đó là mùa xuân. Địa điểm biểu diễn tại Puerto Rico. Từ đó ông sang Cuba biểu diễn tiếp và cuối cùng là trở về Tây Ban Nha. Còn việc liệu Albéniz có lậu vé để đến Tân Thế giới hay không thì chi tiết sau từ các tài liệu đáng tin cậy sẽ cho ta câu trả lời đáng tin cậyː Cha của cậu bé được điều đến làm việc tại Havana vào tháng 4 năm 1875 và Albéniz rời khỏi châu Âu vào ngày 30 tháng đó. Albéniz đã biểu diễn một ngày trước khi người cha của cậu khởi hành. Vậy thì có thể kết luận rằng Albéniz đã đi cùng cha mình trong chuyến đi dài đầu đời đó. Vậy thì không có chuyện vé lậu nào đó ở đây. (Có thể câu chuyện vé lậu đó chỉ là giai thoại để nói về tài năng của Albéniz).

Sau khi trở về quê nhà, Albéniz đã biểu diễn ở nhiều nơi như Barcelona, Valencia và Salamanca. Nhận ra tài năng của mình đang ngày càng mai một và con đường từ một thần đồng trở thành một nghệ sĩ thực thụ không phải chỉ chứa hoa hồng, Albéniz bắt đầu học âm nhạc tại Nhạc viện Leipzig vào tháng 5 năm 1876 với hy vọng có tiếng là một học viên của một ngôi trường danh tiếng. Ở đó, cậu học piano với Louis Maas và học sáng tác với Salomon Jadassohn. Tuy nhiên, bởi lý do tài chính, bất đồng ngôn ngữ và sự khắt khe của những người thầy, Albéniz lại trở về Tây Ban Nha sau 2 tháng sinh sống tại Leipzig.

Thật may cho Albéniz. Cuối năm 1876, nhờ sự đỡ đầu của bá tước Guillermo Morphy, cậu có nguồn trợ cấp để học tại Nhạc viện Brussels và đã tốt nghiệp hạng nhất vào năm 1879.

Thời thanh niên

Sau khi tốt nghiệp tại Nhạc viện Brussels, Albéniz bắt đầu một chuyến lưu diễn khắp châu Âu.

Mong ước lớn nhất của chàng trai Albéniz đó là có thể gặp nhà soạn nhạc lão làng Franz Liszt. Vì vậy, Albéniz đã đi từ Brussels đến Budapest để gặp nhà soạn nhạc lớn đương thời. Nhiều tài liệu cho rằng Albéniz đă học nhạc ở Liszt từ 6 tháng đến 2 năm và họ đã tới Rome và Weimar. Tuy nhiên, theo một đoạn nhật ký của chính Albéniz, được trích dẫn bởi Miguel Raux Deledicque, cho biết Albéniz chỉ lưu lại ở Budapest có 7 ngày và gặp Liszt có đúng một lần duy nhất vào ngày 18 tháng 8 năm 1880. Sau đó thì Liszt đã rời Budepest đến Rome, Albéniz đã không đi theo. Tuy nhiên, dòng nhật ký cũng không thật sự đáng tin bởi ngày 18 tháng 8 năm đó thì Liszt đã ở Weimar rồi và có lẽ nhà soạn nhạc trẻ người Tây Ban Nha chưa từng gặp ông. Có lẽ dòng nhật ký trên chỉ là cách để nhà soạn nhạc trẻ làm vừa lòng người cha của mình, người chu cấp tiền bạc cho chuyến đi.

Sau chuyến đi đó, Albéniz trở về Tây Ban Nha và tiếp tục các buổi biểu diễn trong nước. Ông cũng đảm đương công việc quản lý tại một công ty du lịch. Trong khoảng thời gian này, 3 vở zarzuela của Albéniz đã ra đời.

Năm 1883 là một năm đáng nhớ của Albéniz. Sau chuyến đi lưu diễn Nam Mỹ, ông gặp Felipe Pedrell. Pedrell đã cho rằng một nhà soạn nhạc tây Ban Nha nên sáng tác nhạc Tây Ban Nha. Tư tưởng này đã tác động rất nhiều đến Albéniz bởi bấy lâu nay nhà soạn nhạc trẻ tuổi sáng tác nhạc theo phong cách châu Âu. Một sự kiện nữa cũng đến với Albéniz trong năm này đó là ông cưới Rosita Jordana.

Năm 1885, hai vợ chồng Albéniz đến Madrid. Tại thủ đô Tây Ban Nha, Albéniz nhanh chóng nổi tiếng là một nghệ sĩ piano và một nhà sư phạm tài năng. Phong cách âm nhạc của ông còn được so sáng với phong cách của Liszt và Anton Rubinstein. Cũng tại đây, những tác phẩm được viết bởi Albéniz được xuất bản bởi Benito Zozaya và Antonio Romero.

Khi trưởng thành

Sự nghiệp của Albéniz tiếp tục đón nhận những thành công trong các năm 1889-1892. Trong các năm đó, ông biểu diễn tại Anh, Đức, Pháp, Bỉ và Ý. Thành công nhât là ở Luân Đôn khi ông biểu diễn độc tấu vào ngày 12 tháng 6 năm 1889. Thành công của buổi biểu diễn hôm đó được một bài phê bình đề cập đến. Một tờ nhật báo đã viết vào ngày hôm sau như thế nàyː

Nhưng không phải buổi biểu diễn nào cũng ấn tượng như thế. Lúc đó, Ở Luân Đôn, có rất nhiều nghệ sĩ piano tài năng như Ignacy Jan Paderewski, Vladimir de Pachmann, Sophie Mentor, Teresa Carreño và Arthur Friedheim. Việc có nhiều nghệ sĩ piano như thế đã khiến thành công của Albéniz ngày càng bị thu hẹp.

Ngoài biểu diễn, trong khoảng thời gian trên, Albéniz cũng sáng tác nhiều tác phẩm thuộc nhiều thể loại khác nhau.

Năm 1890, Albéniz cộng tác với Henry Lowenfeld cả biểu diễn và sáng tác. Vì công việc, cả gia đình nhà soạn nhạc người Tây Ban Nha phải chuyển đến thủ đô nước Anh để sinh sống. Nhờ Lowenfield, Albéniz có cơ hội tiếp xúc công việc trong nhà hát. Đầu tiên là Nhà hát Lyric, sau đó là Prince of Wales. Chính những tiếp xúc như vậy đã khiến Albéniz có những sáng tác nhạc kịch. Tiêu biểu vở Chiếc kính trắng đục thần kỳ.

Sau khi Lowenfield không còn hợp tác với Albéniz nữa, ông chủ ngân hàng Francis Money-Coutts đã nhanh chóng thay thế. Khả năng tài chính của ông chủ này giúp cho Albéniz có thể sống đến hết cuộc đời. Lại vì công việc, nhà soạn nhạc Tây Ban Nha một lần nữa lại chuyển chỗ ở từ Luân Đôn sang Paris. Trong khoảng thời gian sống tại thủ đô nước Pháp, Albéniz có cơ hội gặp gỡ nhiều nhà soạn nhạc nổi tiếng của thành phố. Thường hay đến nhà của Ernest Chausson, ông có cơ hội gặp những Gabriel Fauré, Paul Dukas, Vincent d'Indy và Charles Bordes. Nhờ d'Indy và Bordes, ông có cơ hội tiếp xúc với Schola Cantorum. Nơi đây ông đã dạy những khóa piano cao cấp trong các năm 1897 và 1898. Lúc này, Albéniz nhận ra hạn chế của mình trong các tác phẩm trước đây. Ông thiếu sự tinh tế. Đáng lẽ ra ông phải thử, đáng lẽ ra ông cần có tham vọng âm nhạc lớn hơn. Không còn biểu diễn nhiều như trước, Albéniz tập trung vào sáng tác. Mối hợp tác với ông chủ ngân hàng kia kéo dài gần 10 năm, kết thúc vào năm 1905.

Cuối đời

Sau năm 1900, Albéniz mắc chứng rối loạn tâm trí. Ông không thể hoàn thành nhiều sáng tác, thậm chí còn chẳng nhớ được những gì mà ông đã chơi. Chỉ khi Coutts bỏ dở việc sáng tác thơ, ông mới có thể trở lại piano và công việc sáng tác của bản thân.

Tháng 3 năm 1909, gia đình Albéniz đã chuyển từ Nice (họ bắt đầu sống ở đó từ 1903) đến Cambo-les-Bains. Nhà soạn nhạc Tây Ban Nha qua đời vào ngày 18 tháng 5 năm 1909. Thi hài của ông được đưa về Barcelona.